Duurzaam bouwen en renoveren wordt steeds meer de norm. Ook de aanvragen voor circulair bouwen en renoveren stijgen. Nederland moet in 2050 immers een circulaire economie hebben. Om daar te komen wil de overheid nieuwgebouwde overheidsgebouwen zoveel mogelijk circulair gebouwd hebben. En ook woningcorporaties gaan woningen steeds vaker volledig verduurzamen of circulair renoveren. Wat houdt dat precies in en waar moet je op letten als installateur?
CIRCULAIR RENOVEREN? 'JE MOET NIET ALLEEN ANDERS DOEN, MAAR OOK DÉNKEN'
1000
De uitdaging: verduurzamen 124 portiekflats en daarvan 20 circulair
Waar: Slotervaart, Amsterdam
Installateur: Duurzame totaalinstallateur Locas Installatietechniek B.V.
Circulair sloper: A. van Liempd Sloopbedrijven
Adviseur en leverancier: Technische Unie
Hoofdaannemer: Logchies renovatie en onderhoud
Opdrachtgever: woningcorporatie de Alliantie
1000
Duurzame totaalinstallateur Locas is betrokken bij de verduurzaming van 124 jaren zestig portiekflats in het Amsterdamse Slotervaart. De twintig laatste woningen die ze onder handen nemen, worden niet alleen verduurzaamd, maar ook op een circulaire manier opgeknapt. En dát is pas echt een uitdaging.
“Het is de allereerste keer dat wij, in samenwerking met vastgoedadviseur Logchies renovatie en onderhoud een circulair bouwproject doen. Bij de planvorming stond woningcorporatie de Alliantie open voor het proactieve aanbod van de ketenpartners om circulaire alternatieven in te zetten. Woningcorporatie de Alliantie koos ervoor om bij 20 woningen het sanitair, de dakbedekking én de keukens circulair uit te voeren. ”, vertelt projectleider Jim Kater van Locas.
Alle portiekflats die gerenoveerd zijn gaan volledig van het gas af. “Dat betekent isoleren, zonnepanelen en aansluiting op stadsverwarming. Dat is eigenlijk de basis van alle woningen die we doen. Maar onze opdrachtgever Logchies zorgt er ook voor dat de keten aangezet wordt om met circulaire alternatieven te komen. De echte uitdaging was dus om die twintig woningen circulair te renoveren. Daarom besloot ik contact te leggen met Technische Unie”, aldus Kater.
Mathijs Scholten van Technische Unie: “Jim kwam zo via de binnendienst bij mij terecht. Voor hem heb ik direct een lijst opgesteld met producten die wij refurbished uit de keten kunnen leveren. Toen er een opdracht lag heb ik samen met circulair partner A. van Liempd Sloopbedrijven gekeken hoe we de producten op het juiste moment op voorraad konden hebben. Het is bijvoorbeeld wel belangrijk bij zo’n project dat de 20 wastafels wel hetzelfde zijn.”
1000
Circulair renoveren. Hoe werkt dat?
Jim Kater: “Bij een gewone renovatie worden er gewoon dingen uit een gebouw gesloopt die niet meer nodig zijn. Maar wanneer je op een circulaire manier gaat renoveren, mag je eigenlijk geen of nauwelijks afval produceren. Wandjes die we er normaal uit zouden slopen, moeten nu blijven staan, of op een andere manier worden hergebruikt. Alle bestaande bouwmaterialen krijgen een nieuw leven. Het komt erop neer dat je met heel andere ogen naar een renovatie moet kijken.
Voor het sanitair kwam Technische Unie in beeld. Want circulair sanitair vinden bleek nog best lastig.”
Mathijs Scholten van Technische Unie: “Nieuw sanitair wordt op een grote schaal in fabrieken geproduceerd. Dat gaat vaak hartstikke efficiënt. Dat bespaart tijd en kosten. Bij circulair sanitair gaat dat anders. Daarbij wordt gebruikt sanitair gedelft uit oude woningen door circulair sloper A. van Liempd. Dit bedrijf controleert welk sanitair nog goed genoeg is voor een tweede leven. Ze maken dit sanitair vervolgens grondig schoon door het minimaal één nacht in biologisch azijn te weken en nemen dit weer op in hun voorraad. Daar gaat dus al meer tijd in zitten.
1000
In één beweging de cirkel rond
“Met dit project maken we het zelfs nog mooier”, lacht Jim. Hierbij haalt Locas eerst het oude sanitair uit de woningen. Dit wordt dan opgeslagen in een container. Deze container gaat vervolgens naar Van Liempd, die het zullen schoonmaken en weer opnemen in hun assortiment. In de circulaire woningen wordt ‘sanitair met ervaring’ geïnstalleerd wat gedelft is uit de Bloemenoordflats van woningbouwvereniging Casade. Dit sanitair ligt op voorraad bij Van Liempd. Daarom wordt in dezelfde container waar Locas het oude sanitair in aanlevert naar Van Liempd in de retourbeweging meteen het andere sanitair geleverd naar de circulaire renovatiewoningen. Jim Kater: “Zo besparen we meteen weer een extra rit, en dus CO2!”.
1000
Met de container wordt het sanitair naar Van Liempd gebracht
Omdenken
Circulair renoveren is echt even omdenken. Je moet niet alleen anders doen, maar ook anders denken. Het moet én technisch oké zijn - er moet zoveel mogelijk hergebruikt worden - én alles moet op een later moment ook weer te demonteren zijn. Onze opdrachtgever wilde bijvoorbeeld het liefst dat we een bepaalde leiding tussen een uitsparing in een voorzetwand klemmen. Maar toen ik de normen erop nasloeg, mocht dat helemaal niet. Dan ben je daar samen wel even over aan het sparren.
En bij het plaatsen van de circulaire keuken werd een voorzetwand geplaatst waar sparingen in komen. Ik dacht: geen probleem, dat doen we wel even met de decoupeerzaag ter plekke. Maar dat is dus niet circulair, omdat je dan afval produceert. Die voorzetwanden moesten dus van te voren in een fabriek op maat gemaakt worden.”
1000
Circulair bouwen: je kunt er als installateur niet meer omheen
“Al met al vind ik het een leuke klus. In het begin zat ik er nog wel een beetje tegenaan te schoppen hoor. Het is allemaal nogal afwijkend van hoe we het gewend zijn. Maar goed, er komen sowieso meer circulaire klussen aan in de toekomst. Je kunt er niet omheen. In de basis komt het erop neer dat je anders moet gaan denken. Circulair renoveren en bouwen lijkt duurder en tijdrovender. Maar dat hoeft het niet te zijn. Het is dus even uitproberen wat werkt en wat niet”, aldus Kater.
Scholten: “En installateurs hoeven zich ook niet gelijk zorgen te maken of ze niet te duur zijn als ze zo’n klus willen aannemen. Opdrachtgevers, zoals gemeenten en woningcorporaties weten dat het duurder is nu. Maar daar hebben ze gewoon budgetten voor.”
1000
